Αναζητώντας χαρά σε μία εμμονή

Κάτι λιγότερο από έναν χρόνο πριν, ξεκινώντας το πρόγραμμα των Asfa Photo Courses, είχαμε στο μυαλό κάτι παραπάνω από το να δείξουμε σ’ έναν άνθρωπο που θα ήθελε να αντιμετωπίσει τη φωτογραφία ως μια δημιουργική πρακτική τις τεχνικές δεξιότητες που απαιτούνται για να κάνει μια «τέλεια», «επαγγελματική» φωτογραφία. Δεν θέλαμε επίσης σε καμία περίπτωση να διδάξουμε στον άνθρωπο αυτό αισθητικούς κανόνες ή συνταγές για να φτάσει σε ένα αποτέλεσμα που θεωρείται γενικώς ικανοποιητικό. Και δεν το κάναμε αυτό όχι μόνο γιατί αντιμετωπίζουμε όλες αυτές τις έννοιες ως σχετικές (δηλαδή αναπόφευκτα ιστορικές) κατηγορίες. Το αποφύγαμε κυρίως γιατί θέλαμε να σχετιστούμε με ανθρώπους που θα μπορούσαν μέσα από μια συγκεκριμένη εκπαίδευση να αντλήσουν ικανοποίηση, ει δυνατόν χαρά μέσα από τη γνώση. Από ποια ακριβώς γνώση; Κατ’ αρχάς από τη γνώση του γεγονότος ότι η φωτογραφία σήμερα είναι ένα παιχνίδι ανοιχτό. Όχι απολύτως ανοιχτό βέβαια, χωρίς κανέναν κανόνα δηλαδή, αλλά με κανόνες υπό διαρκή επεξεργασία, αναθεώρηση, διαπραγμάτευση. Που σημαίνει ότι εκείνο που προσπαθήσαμε να κάνουμε είναι να εξοικειώσουμε τους συμμετέχοντες με την ιδέα ότι το κατεξοχήν ενδιαφέρον στο παιχνίδι αυτό είναι όχι η συμμόρφωση αλλά η εξερεύνηση. Κι είναι αυτή μια γνώση που προσφέρει ικανοποίηση και κάποιου είδους σιγουριά ακόμη κι όταν δεν την αξιοποιείς. Ακόμη κι όταν αποφασίζεις να κινηθείς εντός των συμβατικών ορίων είναι αλλιώς να γνωρίζεις, να έχεις μάθει, ότι τα όρια δεν είναι τείχη αλλά πορώδεις μεμβράνες.

Οι δουλειές που παρουσιάζονται στο βιβλίο τούτο καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα στάσεων έναντι του φωτογραφικού μέσου όπως αυτές αναδείχθηκαν στα δύο εξάμηνα του σεμιναρίου «Φωτογραφία: Θεωρίες και Δημιουργικές Πρακτικές». Υπάρχουν φωτογραφίες του αστικού ή και του περιαστικού περιβάλλοντος, τοπία που με προσωπική άποψη αλλά χωρίς, νομίζω, να χειραγωγούν με υπερβάλλουσες δόσεις συναισθηματισμού σου δείχνουν τρόπους να δεις πράγματα που συνήθως προσπερνάς, υπάρχουν προμελετημένες, προσεκτικά σχεδιασμένες εικόνες όπου ο φωτογράφος δεν είναι κυνηγός αλλά σκηνοθέτης στοιχείων και ενορχηστρωτής συναισθημάτων, υπάρχουν τέλος δοκίμια που λειτουργούν διερευνητικά ως προς τα είδη της φωτογραφίας. Αφετηρία για όλα αυτά ήταν οι εργασίες που ανατέθηκαν από την Ελένη Μουζακίτη και το Λάμπρο Παπανικολάτο με βάση την παραπάνω γενική φιλοσοφία και την απορρέουσα απ’ αυτή μεθοδολογία. Οι εργασίες λειτούργησαν παράλληλα με την εκπαίδευση στη θεωρία και την ιστορία της φωτογραφίας και κάλυπταν θέματα όπως το οικείο του σπιτιού, κάτι που φυσικά οδήγησε σε ανάδειξη και του ανοίκειου χώρου, η μνήμη, θέμα που έστρεψε σε κάποιο προσωπικό ημερολόγιο ή στην ενσωμάτωση και επεξεργασία αρχειακού υλικού, το σώμα κι ο εαυτός που οδήγησαν σε διαφορετικά είδη πορτραίτου και σε κάποιες περιπτώσεις σε επιτελέσεις ρόλων, ταυτοτήτων. Σημαντικό κομμάτι της διαδικασίας ήταν κάθε φορά και οι συζητήσεις-κριτική των αποτελεσμάτων των εργασιών που είχαν ανατεθεί. Εκεί μαθαίνει κανείς να μιλά γι’ αυτά που κάνει αλλά και ν’ ακούει τους άλλους. Είναι δε πολύ ενδιαφέρον ότι ενίοτε μαθαίνεις περισσότερα ακούγοντας κριτική για τη δουλειά άλλων παρά για τη δική σου. Εδώ η διαμεσολάβηση βοηθά. Λιγότερο εκτεθειμένος στα βλέμματα αντιλαμβάνεται κανείς περισσότερα.

Θερμές ευχαριστίες στους συνοδοιπόρους της πρώτης αυτής χρονιάς. Στον Πρύτανη Πάνο Χαραλάμπους και στη Σύγκλητο του Ιδρύματος που αγκάλιασαν από την αρχή το εγχείρημα. Στη φίλη και συνάδελφο Σοφία Ντενίση, πρόεδρο της Επιτροπής Ερευνών και αναπληρώτρια πρύτανη καθώς και στα μέλη της Επιτροπής Ερευνών του Ιδρύματος για την απόλυτη εμπιστοσύνη και στήριξη. Στους αφοσιωμένους υπαλλήλους του ΕΛΚΕ της ΑΣΚΤ. Στους συνεργάτες Ελένη Μουζακίτη και Λάμπρο Παπανικολάτο, που πήραν μαζί με τους συμμετεχόντες την πρωτοβουλία για αυτή την έκδοση καθώς και τον Αλέξανδρο Βούτσα και τον Νίκο Βασιλάκη. Τέλος στους συμμετέχοντες των δύο πρώτων κύκλων. Δικό τους είναι αυτό το βιβλίο από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα. Τους ευχαριστώ προσωπικά και τους διαβεβαιώνω ότι όσο η εμμονή υφίσταται η αναζήτηση συνεχίζεται.

Κώστας Ιωαννίδης

Επίκουρος Καθηγητής

Επιστημονικά Υπεύθυνος Asfa Photo Courses

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ: 

Πέτρος Αβτζής, Τατιάνα Αγγουράκη, Δήμητρα-Ειρήνη Αθανασοπούλου Δήμητρα Αθανασοπούλου, Τούλα Ακρίβου, Αργυρώ Γαλάνη Μάρω Γερμανού, Έλενα Γεωργοπούλου, Χαρά Γραβάνη, Κωνσταντίνος Ζαμπέλης, Σοφία Θρουβάλα, Νικόλαος Καχριμάνης, Ελένη Κοβανίδου, Γεωργία Κοντού, Αντιγόνη Κουράκου, Ιωάννης Λιαρμακόπουλος, Γιάννης Λινοσπόρης, Έλενα Λώλα, Αγγελική Μαντά, Ιωάννα Ματζώρου, Κατερίνα Μαρκουλάκη Κατερίνα, Αναστάσιος-Παναγής Μελέτης, Χρήστος Μιχαλόπουλος, Μαρία Μπανούτα, Αθανάσιος Μπουρνάκης, Ιωάννα Νάτσικου, Μαριλένα Παπαγεωργίου, Μίλτος Παπαδημητρόπουλος, Έλενα Παπαχρυσάνθου, Ισμήνη Παρασκευοπούλου, Βασιλική Σανδάλη, Φραγκίσκος Σέργιου, Ευαγγελία Τσεσμέλογλου, Έλενα Τσιμτσιλή, Στέλιος Χαραλαμπάκης, Όλγα Χήρα, Γεωργία Χιώτη, Ελένη Χωριατέλλη.

Η παρουσίαση: https://indexical.gr/exhibitions/review-17/